Άν δεν αιφνιδιαστεί από μιά έλλειψη ζωής πώς θα σταθεί με δέος να γράψει αυτό που είδε. Έχει ένα πλεόνασμα αισθήσεις ο συγγραφέας.Το ακινητοποιημένο πρόσωπο του θανάτου,δεν είναι μόνον αφημία,νά!του πέφτει ο στυλός!(στις 24,12.ο2).
Ενώ είχα υποχρέωση να μετρήσω το συγγραφικό χρόνο, καθυστέρησα την πλησίαση των νεωτέρων,όπου θα εύρισκα το νήμα.
Γιατί δε γίνεται να πλησιάσουμε το μυστικό εαυτό μας έξω από τον τρόπο που ιστορίστηκε η εσωτερική ζωή από τους συγγραφείς μας αυτού του αιώνα.
Τους παραμελήσαμε, πιστεύοντας κακώς σε κάποια πράγματα εξώφθαλμα ξώπετσα και επηρμένα.Η αλήθεια όμως είναι πως ετούτοι είχαν υψώσει τη στάθμη της τέχνης μας .Και να φανταστεί κανείς πόσοι αμελέτητοι στέκουν και μόνοι,παρά τη βαθιά αξία και σημασία.
Πώς να το πείς; Περικλείουν ένα πολύτιμο χρόνο,πολύτιμη περιπέτεια συγγραφής,πολύτιμη γλώσσα και νόημα. Ανακαλύπτεις βέβαια και τούτο το σημαντικό,πως κινήθηκαν απαράλλακτα γύρω από σύμβολα που πολλές φορές σκόνταψες πάνω τους.Αυτό που μπορεί να ονομαστεί κάπως προβληματισμός,έγνοια της ύπαρξης,είναι ένα πέρασμα μέσα απ το οποίο μόχθησαν να διαβούν και εκείνοι,αυτό τους κάνει σημαντικούς.Πώς λοιπόν τους έχουν συκοφαντήσει τόσο;
Ίσως θα πρέπει να ψάξω βαθύτερα να βρώ γιατί δεν μας αρκούν οι συγγραφείς μας όταν ίσα-ίσα είμαστε εμείς που οφείλουμε να αρθούμε στο ύψος τους.
Μήπως είναι συκοφαντημένοι γι αυτό ακριβώς από τους λεγόμενους προοδευτικούς;Το λεγόμενο και συβιβάστηκαν;Μέσα στο μεγάλο διχασμό δεν θα έπρεπε να προφυλλαχτούν;Εδώ χρειάζομαι κάποιες πληροφορίες ,κάποιο βιοεργογραφικό τους ,κάποια συμφραζόμενα του πνευματικού κλίματος,άν και το ουσιαστικό στοιχείο είναι η πνευματική ανεπάρκεια,ανεπάρκεια που πάει βαθιά και τώρα,όπου βλέπουμε δα ποιοί προωθούνται ή ποιοί ποδηγετούν,άν και οι μεγάλες αξίες πάντα βρίσκουν δρόμο να περάσουν με το σπαθί τους.
Διαφαίνονται πιά κάποιες ελπίδες,κάποιος τόνος πνευματικής χειραφέτησης.
Το ζήτημα είναι να βρώ χρόνο να αναπληρώσω τις ελλείψεις και να μπορέσω να μιλήσω γι αυτούς εδώ.Τους χρειάζομαι όσο ποτέ άλλοτε,με όλη τους την
προσπάθεια.
Δεν ήταν επαρχιώτες ,είναι η γλώσσα μας που μας δείχνει τέτοιους ,ο πειρορισμός σε κοινό.
Και οι καλλίτεροι τους που δε θέλησαν να συμβαδίσουν με κινήματα του συρμού ,παραγκωνίστηκαν και γι αυτό.Και βέβαια δεν ήταν από αλλαζωνεία,αλλά από εντιμότητα κι αξιοπρέπεια.Γνώριζαν καλά το διεθνή χώρο,κατείχαν γλώσσες κι όμως αρκέστηκαν στην ελλαδική φήμη τους,δεν φιλοδόξησαν να προωθήσουν παραπέρα το έργο τους.
*
Είναι η μικροαστική διάλυση της Αθήνας που δεν άφηνε να παραχθεί κάτι έντονο και αδρότερο;
Είναι η ίδια μικροαστική διάλυση που στοιχειώνει και την ανάπτυξη του ίδιου του συγγραφέα για βλέψεις μακροπνοότερης σύνθεσης;
Ο ήρωας για παράδειγμα εδώ κινείται χωρίς όνομα και εξωτερικά χαρακτηριστικά ,λές και έχει μόνο εσωτερική φωνή..και βέβαια αρχίζει τη μυθιστορηματική του ζωή άσχετος και εκεί καταλήγει δηλ χωρίς σχέσεις κι απρόοπτος.
Βέβαια δηλώνει ρητά ότι δε θέλει να μυθιστορήσει ή να λογοτεχνήσει ,μα αυτό θέλει όμως να είναι.Θάλεγα πως είναι μιά μικρή τομή σε ένα συνοικιακό χώρο και χρόνο μικροαστικής διάλυσης της τότε μισοεπαρχιακής Νεαπόλεως π.χ. Ο άνεμος της ζωής της μικροαστικής Αθήνας της εποχής τόσο επιτρέπει;
Δε λέω πως δεν έχει ποίηση,όμως τούτοι οι συγγραφείς κάπως δεν πάτησαν σωστά τα συμφραζόμενα του καιρού τους ίσως..
*
Θέλω να πω πως είναι ο δυναμικός και φουριόζος Ζορμπάς που κερδίζει γιατί δίνει ένα αρχέτυπο Έλληνα.Ήρωα που ο αναγνώστης με ευχέρεια κάνει δικό του και ταυτίζεται.Εδώ μέσα όμως έξω από μια υποβλητικότητα το έργο τον εγκαταλέιπει τον αναγνώστη τον κοινό αναγνώστη ,αυτόν που χρειάζεται τον καθρέφτη του αρχετυπικού για να ταυτιστεί και να αισιοδοξήσει.
ΑΡΓΩ-(πριν αντιστίξει με πλού αεροστάτου ,ο Εμπειρίκος)
(metaphy 3
δεν έχει απλά είναι
αλλά είναι
είναι ένα εκρηκτικό είναι)
Η Μόρφω αντιρροπεί ως άλλη Μήδεια ;Καταφεύγει σε μια ξένη ,μιά Αία; Ποιό σχισμό υπαινίσσεται ; Την μετανάστιδα ψυχή μας την αγίνωτη; Τον ανέφικτο έρωτά μας,την άπιαστη αγάπη,την απάρνηση της πατρίδας ;Το ά-νοστον;
Ή να πούμε ότι επέστρεψε στον τόπο του το μόρφωμα που έπλασε η νεωτερική μας φαντασία;
Γιατί εν τέλει ο Σκυριανός βρίσκει τη Φόνισσα και το βλέμμα του εκεί πλαντάζει: κάνε το χρέος σου.
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΓΕΜΙΣΕ ΓΑΛΗΝΗ;
_____________________
Αργώ όπως Άργυρος όπως Άργος όπως Αργυρή Σχεδία ,χιλιόμματος Άργος και ξέφωτο.Εκεί που συναντάμε θεό.Μάς νίκησε ένας άλλος θεός ,το άλλο του θεού .Αντίθεο; Ο διχασμός;
Διχασμός κυρίως πνεύματος, η πάλη στα σπλάχνα του νεώτερου Έλληνα που δε βρίσκει την αθανασία του,δεν αθανατίζεται,όσο κι άν τον προειδοποιούν μεγάλοι του μύστες οι συγγραφείς του ,εκείνοι που κατενόησαν και πολεμήθηκαν.
(Ξύλινα λουλούδια σιδερένιος αφρός γύρω από πέτρινο νερό).
Βέβαια το σύμβολο,ο πρωταγωνιστής ,είναι η Αργώ.Αυτή η ακατάλυτη σχεδία του Έλληνα ,αν την κυβέρνησε κάπως καλά ο Κυβερνήτης ,οι επίγονοι τότε;
Κι όμως αυτή η Αργώ πέρασε τις μεγάλες συμπληγάδες και αυτή τη φορά ο Δούρειος Ίππος ήταν ο διχασμός πού έκαψε τη Σμύρνη. Μέσα από αυτή τη φωτιά και την τέφρα της ,πλήρωσε η Ελλάδα μέχρι το ’74,γέμισαν οι πόλεις προλεταριάτο.
*
Σήμερα θα διαβάσουμε την αδυναμία του Έλληνα εκείνων των χρόνων να ερωτευτεί και ν αγαπήσει από το ύψος της δικιάς μας ανημπόριας.Σήμερα που η εγκατάλειψη του Έλληνα είναι βαθύτερη,κι ο διχασμός του έχει άλλες προτεραιότητες .
Γιατί η έλλειψη του καιρού μας δεν έχει συμπτωματικές αιτίες δεν αφορά χωρικά ύδατα,είναι η συρρίκνωση του πλανήτη και η πύκνωση που κάνει πρωτάκουστα κάποια φαινόμενα.Πάσχουμε μειώσεις και απαξιώσεις πιεστικές που αφανίζουν τον αέρα,τον ήλιο,το χώρο,το χρόνο,εν ολίγοις καθιστούν αβίωτο τον κόσμο,θίγουν την υλική βάση στη βαθύτερη ιερή της ουσία,και για πνεύμα ούτε λόγος να γίνεται έχει πληγεί βαθιά η ίδια η ρίζα της ζωής παρότι ο άνθρωπος έχει κερδήσει ως άτομο άλλου είδους μοίρα.
Θάλεγε κανείς πως ο Θεοτοκάς κινείται σε μια ποιητική εξύψωση του στίχου του Κήτς. Κάτι σαν προσκύνημα πάνω στην υποβλητική του μουσικότητα.
Και όντως δίνει αρκετές σελίδες όμορφες που απηχούν τον τόνο του ποιητή,εικόνες ωραίες της Αθήνας κυρίως.Όμως και εδώ οι χαρακτήρες είναι αβαθείς.Ίσως δεν ενδιαφέρουν το Θεοτοκά.Δεν το ξέρω.Κυρίως δεν βλέπουμε τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών.Γιατί;
Μήπως επειδή οι Έλληνες δεν έχουμε ατομικό χαρακτήρα.
Μήπως κινήθηκαν εκείνα τα χρόνια όπως και άλλα δυνάμεων υπεράνω,στις δίνες του χρόνου με τον οποίο εκείνος στάθηκε ένας απόμακρος;
Κι η κοσμοχαλασιά του αιώνα που πέρασε πώς θα εξηγηθεί έστω της μικρής Ελλάδας;Ποιοί πήραν την ιστορία πάνω τους ,πώς;
Άν δε μάθουμε γι αυτά τα πράγματα από τους συγγραφείς που κρατήσανε την πένα
τους σα χειρουργικό νυστέρι της εποχής τους ,τότε από ποιούς; Ζητάμε τον ψυχισμό που οδήγησε την Ελλάδα σε ένα τόσο βαθύ σχισμό, όπυ τυφλώθηκε ο άνθρωπός της.Εκεί πασχουμε ,στις βαθιές τομές και τη ματιά που αγκαλιάζει τα δρώμενα ,με χαρακτήρες που επωμίζονται το έργο,όπως θέλει να το στήσει και όπως οφείλει ο δημιουργικός συγγραφέας.
Αυτός που είναι τόπος φανερωτικός με το κοινωνικό μυθιστόρήμα.Τί χρόνο είχαν τούτοι οι ήρωες ; Πώς να ερμηνέψουμε τον άνθρωπο που κληρονομήσαμε και τί μάς άφησε ,που οφείλουμε να το ξέρουμε για να μάθουμε κι εμείς ποιοί είμαστε;
Είναι ερωτήματα στα οποία με ανοίγουν τούτοι οι συγγραφείς με τους οποίους πιάνω κουβέντα.
Γιατί θέλω μέσα από το χτίσιμο του λόγου του Έλληνα των δυό τελευταίων αιώνων να συναντήσω κάποια άλλα αινίγματα της τέχνης μας.Και εννοώ τη μεγάλη απαξίωση της γραφής της ελληνίδας και γιατί συμβαίνει να λοξοκοιτάμε τόσο πολύ χωρίς να μελετάμε όσο τους αξίζει τα δικά μας.
Κι ακόμα οφείλω να αναπτύξω τη ματιά μου στο συγγραφικό μας γίγνεσθαι ,παίρνοντας από τούτα τα πολύπλεχτα νήματα αρχές σε γλώσσα,μύθο,σκέψη,προπτική και πνευματικό ζήτημα.Επειδή επιπλέον είναι και υπόθεση καρδιάς,άν δεν είναι ένας αέρας ,μιά ποίηση που έχει να κάνει με το ανείπωτο που μόνο η γλώσσα φέρει.Την άλλη μουσική του βάθους..
*
….immortal bird » σελ.88
Χαρά της ζωής .Που τη βλέπει και τη δικαιώνει ο ποιητής κινούμενος με λέμβο θάνατο.Κινούμενος με καρδιά που πάσχει,καρδιά τσακισμένη έως θανάτου.Ξέρει όμως αυτή η καρδιά να αγαπήσει,να διαπεράσει με το μυστικό του στίχου τον κόσμο της αγάπης.
Ξέρει να στάξει δυνατό ποτό έρωτα και αθανασίας γιατί ο ποιητής έχει αθάνατη ψυχή .Μελετώντας θάνατο πάει τον κόσμο πέρα από το θάνατο.Με τα φτερά του πνεύματός του οδηγεί ένα κόσμο,οδηγεί τη ζωή της χαράς στη χαρά της ζωής.Ατόφιος κι αγέρωχος ,ελευθερωμένος από αναγκασμούς του φθαρτού ,αναστρέφεται το βαθύ θαύμα του απέραντου,η διαίσθησή του τρυπά το άδειο του κόσμου για να μπεί ο άνεμος του θεού.Κοιτώντας τον κόσμο από τη δαιμονία περιοχή βλέπει ομιλεί την ουσία,την ομορφιά που τον συνάρπαξε προς την αλήθεια.Αισθάνεται το αθάνατο που πετάει πέρα από το πρόσκαιρο και το λέει παμβέβαιος συνομιλητής ιεροφάντης νοήματος.
*
Και για να το πούμε αλλιώς αρκεί και μόνη η αθανασία των στίχων του.αυτή η μόνιμη δόξα.
«Thou wast not born for death ,immortal bird..»
Δίνει ένα τόνο αθανασίας σε τούτη τη ζωή:Ζήσε είσαι αθάνατος,αθάνατος όπως ο ήρωας ενός μυθιστορήματος κι αληθινός όσο αυτός.Γιατί όσο κι άν πεθαίνουν οι ήρωες σε όλες τις τραγωδίες του κόσμου πεθαίνουν αθάνατοι,αποθεωμένοι.
Τα αθάνατα λόγια του ποιητή,αυτή η διαφάνεια φωτός είναι ένα πέρασμα μοίρα του ανθρώπου κάτω από το αδιανόητο.Οι ιερείς του Διονύσου ,ηθοποιοί πίσω από τη μάσκα του θεού ,δανείζουν τη φωνή τους σε στίχους αθάνατους,οικουμενικούς.Στο φόντο του μύθου η σιλουέτα τους γράφει ,λέει τα μεγάλα γράμματα,ρήματα κόσμου,που δονούν το δοχείο σώμα στο αντηχείο σύμπαν.
Εκεί στην κοιλάδα της Επιδαύρου ,κοιλάδα καθάρσεως και ποίησης των αιώνων εν μέσω πεύκων και ελαιών όπου σώματα πάλλουν σε τόνους αθανασίας .Φώς εκ φωτός στην απεραντωσύνη του αινίγματος ,»εσύ δε γεννήθηκες για θάνατο,αθάνατο πουλί¨.. όπως έγραψε ο νέος ποιητής ωραίος σα θεός και που το όνομά του γράφτηκε πάνω στο νερό.
(Σεπτεμβριάτικη πανσέληνος η φλόγα του σκεπτικισμού κατακαίει τα σπλάχνα)
Άκου το κύμα ,άκου το χρόνο που κυλάει στην καρδιά σου ,αθάνατη η ροή ,αυτή η μέρα είναι αθάνατη να το θυμάσαι.Να θυμάσαι που βάδισες σα θεά σε τούτα τα μάρμαρα των αθανάτων.Κοίτα το κύμα της φωνής σου πώς αντηχεί ανεβαίνοντας παφλάζοντας τις κερκίδες πώς πλέχεται στο μετασχημαστιστή τούτο από μάρμαρο στόμα ανοιχτό σε δέηση ενώπιο του δέους του ουρανού.
Κοσμογυριστή του αινίγματος ,αθάνατο πουλί,ώ αθάνατο μυστικό,πνεύμα αθάνατο ανθρώπιο με πόσο πόνο και ομορφιά είσαι κτισμένο,κατακτημένο και αδιόδευτο.
Κοιτάζω τώρα εκεί μακριά στο όνειρο των απαρχών,τότε που κουνήθηκε η πρώτη πέτρα, τότε που ήχησε ο πρώτος αυλός,τότε που ανάψανε οι πυρσοί και μας μαντέψανε στην αρχή του τραγουδιού τους,πώς ενώνει με τούτο το τραγούδι ,το δικό μας ήχο στη χοάνη των γαλαξιακών χορών.
Αγαπήστε στόματα κόκκινη η φωτιά σας μάς ταξιδεύει στα άστρα.
*
«Πονώ άρα υπάρχω».Του το το χαμένο μονοπάτι είναι προς επανεύρεση.Περιπλανώμενοι οδυσσείς που αυτοσχέδιοι πλανήθηκαν θαλασσοδάρθηκαν στο κύμα σύγχρονων μεγαπόλεων ,στο τσιμεντένιο κύμα.Το χρήμα δεν μπορεί να εξαγοράσει γεύσεις. Σε τούτα τα ξεραμένα χώματα δεν είναι όλα εξαγορασμένα,το κρυφό πέρασμα οσμίζεται το σκυλί που,αυτό,με την όσφρηση του βλέπει,σχεδόν βλέπει με τη μύτη όπως εμείς με το μάτι και την αφή,οσμίζεται την έφοδο του μέλλοντος που θα αναστήσει τη ζωή του τοπίου.
ΤΟ ΑΘΑΝΑΤΟ ΠΟΥΛΙ ΣΥΧΝΟΠΛΑΝΑΡΕΙ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΡΑΧΟΝΗΣΙΔΑ ΜΑΣ
Πνοή νηός
Άγριο περιστέρι το δρυόξυλο
σπάθιζε έσκιζε το ατσάλι
συνέτριβε τις συμπληγάδες των νερών
σαν αλαφρόπετρες
μαυροφτερουγιασμένο
-διέλασε βράχια όπως αφρό
σίδερο ο πόντος
αργώ,ξύλινο λουλούδι στο λευκό θυμό
γύριζε αναμετρούσε
θαλασσοστέγες
άγκυρες μεταφυσικές ποιό λά
λάβαρο υγρό διαπορείν
στην καταχνιά μας;
*
*
Σχεδία για μιά Νέκυια 